LİDYALILAR (MÖ.1200–546)

LİDYALILAR (MÖ.1200–546)

1. Anadolu'nun batısında Gediz ve Menderes ırmakları arasında kalan bölgeye İlkçağda Lidya, bu topraklarda oturanlara Lidyalılar denilmiştir.
2. Hint - Avrupalı bir kavim olan ve doğudan Anadolu'ya gelen Lidyalılar önce Hititlerin daha sonra da Frigyalıların egemenliği altında yaşadılar.
3. Dilleri, Hitit dili ile benzerlik göstermektedir.
4. Lidyalılar, Frigyalıların yıkılmasından sonra Kral Giges zamanında bağımsız bir devlet kurdular (M.Ö. 687).
5. Lidyalıların başkenti, dönemin en büyük ve zengin kentlerinden olan Salihli yakınlarındaki Sardes (Sard)’dır.
6. Giges, devletin sınırlarını genişletti. Doğu sınırları Kızılırmak ırmağına kadar uzandı.
7. Kimmerlere karşı Asurlularla işbirliği yapmışlar ve bunun sonucunda Kral Yolu Asur'a kadar uzanmıştır.
8. Kral Alyattes zamanında Medlerle savaş yapıldı. MÖ 585 yılında barış yapılarak, Kızılırmak iki devlet arasında sınır oldu.
9. Son kralları Krezus dönemi Lidya'nın en parlak zamanı oldu. B
10. aşkentleri Sard aynı zamanda dönemin kültür ve sanat merkeziydi. Ancak bu durum uzun sürmedi. Adalar (Ege) Denizi’ne çıkmak istemeyen Pers Kralı Kyros (Kirus), Mısır'la ittifak yapan Lidya Kralı Krezus'u yenerek Lidya Krallığına son verdi (M.Ö. 546).

Devlet Yönetimi

1.        Lidya krallıkla yönetiliyordu.

2.        Lidya devlet yönetiminde İyonyalıların etkisi görülmekteydi.

3.        Yönetimde kralın yanında büyük tüccarların ve arazi sahibi asilzadelerin de önemli bir rolü vardı.

Ordu: Lidyalılar orduya gereken önemi vermediler. Sahip oldukları zenginlikten dolayı orduda ücretli askerlere yer verdiler. Ancak para için savaşan bu askerler vatan sevgisinden yoksun oldukları için savaşlarda başarılı olamadılar. Bu durum Lidyalıların yıkılmasını hızlandırmıştır.

Din ve İnanış

1.                     Lidyalılar din konusunda daha çok komşuları İyonların etkisi altında kalmışlardı.

2.                     Lidya'da tanrıça Kibele büyük saygı görmekteydi.

3.                     Artemis, Zeus ve Apollo gibi Yunan tanrılarına tapıyorlardı.

4.                     Lidyalılar Frigyalılarda olduğu gibi kral ve asillerin ölülerini yığma toprak tepeler (tümülüs) altında gizlenen odalara gömerlerdi.

5.                     Lidya kral mezarları başkentleri Sardes'in yakınındaki Bintepeler yöresindedir.

Sosyal ve Ekonomik Hayat

1.     Lidyalılar tüccar bir toplumdu. Sosyal tabakalar içinde tüccarlar, asiller ve büyük zenginler üst sıralarda yer alıyorlardı.

2.      Krallar ticaretin düzen içinde sürmesine özen gösterirlerdi.

3.      Lidyalılar ticareti geliştirmek amacıyla Efes'ten başlayarak Mezopotamya'ya kadar uzanan ünlü Kral Yolu'nu yaptılar. Bu yolun yapılması sonucunda;

a)       Lidyalılar zenginleşmiştir.

b)       Doğu - Batı kültürleri arasında etkileşim artmıştır.

c)        Takas usulünün gelişen ticareti karşılayamaması üzerine M.Ö. 700 yıllarında Lidyalılar ilk parayı kullanmışlardır.

4.   Lidyalıların insanlık tarihi ve kültürüne yaptıkları en büyük katkı parayı icat etmiş olmalarıdır. Paranın icadı;

a)       Alışverişi kolaylaştırmış, ticaret geliştirmiş,

b)       Ekonomik hayatı canlandırmış

c)        Sermaye birikimine ve finans sektörünün oluşmasına ortam hazırlamıştır.

d)       Paranın kullanılmasına  başlanmasından sonra değiş- tokuş (takas) uygulaması ortadan kalkmıştır.

5.    Dünya’nın en eski serbest pazarını Sardes'te Lidyalılar kurdular.

6.    Lidya'nın en önemli doğal zenginliği altın madenleriydi.

7.    Lidyalılar denizlerde Fenikeliler ve Yunanlılarla başa çıkamayacaklarını bildiklerinden daha çok kara ticaretine ağırlık verdiler. Lidyalı tüccarlar Ege'deki koloniler, Mısır, Mezopotamya ve Fenike ile ticari ilişkilerde bulunmuşlardır.

6.     Dönemin en zengin ülkesidir. Nedenleri ise:

a)              Arazinin verimliliği

b)              Akarsu yataklarındaki altın bolluğu

c)               Sardes’in Kral Yolu üzerinde bulunması

Yazı, Dil ve Edebiyat

1.               Lidyalıların dili Hint - Avrupa karakterindedir.

2.               Fenike alfabesinden alınmış 26 harfli bir alfabe kullanmışlardır.

3.               Krezüs zamanında Yunanlı filozoflar Sardes Sarayı'nda görevlendirilmişti.

4.               Masalcılığın babası olarak bilinen Ezop Lidya kralından maaş alıyordu.

Bilim ve Sanat

1.      Lidya mimarisi oldukça gelişmiştir. Pers Kralı I. Daryus İran'da yaptırdığı sarayın yapımında Lidyalı taş ustalarından faydalanmıştır. Sardes'teki kral mezarlarındaki taş işçiliği kusursuzdur.

1.      Lidyalılar altın işlemede ustaydılar. Kuyumculu oldukça gelişmişti.

2.      Heykelcilikte Yunanlıların etkisinde kalmışlardı.

3.      Lidya'da ayrıca dokumacılık, çömlekçilik ve dericilik sanatları da ilerlemiştir.