İYONYALILAR (MÖ. XII. yy- VII. yy)

İYONYALILAR (MÖ. XII. yy- VII. yy)

1. İyonya, İzmir ile Büyük Menderes ırmağı arasında kalan kıyı bölgesinin adıdır. Burada oturanlara da İyonyalılar denirdi.
2. M.Ö. 12. yüzyıldan önce, Yunanistan'daki Akalar, koloniler kurmak ve Dorların yıkıcı etkilerinden kaçmak amacıyla, Anadolu'nun Ege denizi kıyılarına gelip yerleşmişlerdir. İzmir kenti ve Büyük Menderes ırmağı arasındaki topraklarda birçok kent devleti kurmuşlardır.
3. Bu kent devletleri, M.Ö. 7. yüzyıldan sonra Lidyalıların, Perslerin ve İskender İmparatorluğunun egemenliği altında kalmışlardır (M.Ö 334).
4. İyon kentleri verimli topraklar üzerinde bulunmalarının yanı sıra, önemli bir kültür, sanat ve ticaret merkezleriydi. Özellikle Miletos (Milet), Ephesos (Efes), Smyrna (İzmir) gibi kentler bunların başında geliyordu.
5. Anadolu kültürü ve Aka medeniyetinin etkisinde kalan İyonyalılar, ayrı kent devletleri hâlinde yaşadılar.
6. Lidyalılar, İyonyalıların Anadolu ve Ön Asya ile ticaret yapmalarını engellemişlerdir. Bunun üzerine İyonyalılar donanmalarıyla Akdeniz ve Karadeniz'e açılmışlar, koloniler kurarak bugünkü birçok yerleşim yerinin temelini atmışlardır.
7. İyonya kent devletleri M.Ö. 7. yüzyıldan itibaren Lidya egemenliğine girmiştir. Efes, Foça, Milet kentleri Lidyalılardan sonra Pers, Makedon ve Roma ordularının saldırısına uğramıştır. 

Devlet Yönetimi

1.        Her biri bağımsız bir devlet olan İyon şehirleri önceleri krallar,

2.        M.Ö. 500 yıllarından itibaren asillerin kurduğu oligarşik hükümetler

3.        Ve en son olarak da demokratik hükümetler tarafından yönetilmiştir.

4.        M.Ö. VIII. yüzyıldan itibaren Lidya tehlikesi baş gösterince, devletin başına tiran adı verilen güçlü liderler geçmiştir.

5.        Yönetimde şehir meclisleri çok etkiliydi. Tüm kararlar orada alınırdı.

Ordu: İyonlar güçlü askeri filolara sahipti.

Din ve İnanış

1.                     İyonlarda da din çok tanrılıydı.

2.                     İyonlar tanrılarını insan şeklinde düşünmüşlerdir.

3.                     Hem Yunan hem Anadolu tanrılarına tapan İyonlarda önemli tanrılar Zeus, Athena ve Artemis'ti.

4.                     Ölümden sonraki yaşam inancı zayıftı.

Sosyal ve Ekonomik Hayat

1.     İyonya'da halk daha çok ticaretle uğraşmaktaydı. Bu yüzden halk oldukça zengindi.

2.     Efes ve Milet en önemli ticaret merkezleri haline gelmiştir.

3.      Denizcilikte ileri gitmiş olan İyonyalılar Kral Yolu'nda egemenliğin Lidyalılarda olması üzerine Akdeniz, Marmara ve Karadeniz kıyılarında ticaret amacıyla koloniler kurdular. Sinop, Samsun, Trabzon bunların en tanınmışlarıdır.

Bir devletin ekonomik, siyasal ve sosyal nedenlerden dolayı, kendi sınırları dışında ele geçirip yönettiği ülkeye veya topraklara koloni denir.

 Yazı, Dil ve Edebiyat

1.              İyonyalılar Frigyalılar vasıtasıyla öğrendikleri Fenike alfabesini kullandılar.

2.              İyonyalılar alfabenin batıya aktarılmasını da sağlamışlardır.

3.              Yunanlılar Fenike alfabesinden alınan çeşitli Yunan alfabeleri içinde en çok İyon alfabesini kullanmışlardır.

Bilim ve Sanat

1.      İyon medeniyeti her alanda Yunan medeniyetini etkilemiş ve bir anlamda Avrupa medeniyetinin temelini oluşturmuştur.

Anadolu'da bilim faaliyetleri İyonya'da en yüksek noktasına ulaşmıştır.

İyonya'da bilimin gelişmesinde etkili olan faktörler şunlardır:

a)              Denizcilikle uğraşan İyon şehirlerinin zenginleşmesi

b)             Uygarlıkların kesişme noktasında bulunması

c)              Bilimle uğraşanların zenginler tarafından desteklenmesi

d)             Ön Asya'dan gelen ticaret yollarının bitiş noktasında bulunması

e)              Siyasi birliğin olmaması

2.     Önemli bilim adamları arasında

a)              Miletli Tales M.Ö. 28 Mayıs 585 tarihli güneş tutulmasını önceden hesaplayabilecek kadar matematik ve astronomi bilginiydi.

b)             Pisagor ilk kez dünyanın yuvarlak olduğunu ileri sürmüştür.

c)              İlk deneyi yapan Anaksimandes,

d)             kilit ve anahtarı bulan Teodorus,

e)              bilimsel manada ilk astronom olan Anaksogaros,

f)              atom sözcüğünü bugünküne yakın bir biçimde ilk kez kullanan Demokritus,

g)              ünlü bir filozof olan Diyojen, tıbbın temellerini atan Hipokrat,

h)             tarihin babası sayılan Heredot İyonyalıdır.

İyonya'da özgür düşüncenin varlığı felsefenin doğmasını sağlamıştır.

3.     İyonlarda mimari oldukça gelişmişti. M.Ö. VI. yüzyılda İyon nizamı adı verilen bir yapı tarzı ortaya çıkmıştır. Artemis ve Apollo tapınakları İyon mimarisinin en güzel örneklerindendir.

4.      İyonlar heykeltıraşlıkta da büyük bir başarı göstermişler, mermerden güzel ve gerçekçi bir stille heykeller yapmışlardır.